PAØMUS zendertje op de 70 Mhz band

 Het PAøMUS zendertje is een bekend ontwerp uit 1977.

Ze zijn veel gebouwd.  Ik hoorde: vaak wegens geldgebrek; kant en klare apparatuur was toen best duur.

Ik bezit er al twee voor de 2m band,  maar wilde er nu eentje voor de 4m = 70 Mhz band maken. Er zijn slechts enkele kleine aanpassingen nodig. Een collega amateur maakte voor mij een complete gerber file. Daarmee kon ik simpel printjes bestellen . Fantastische geste ! De component waardes staan erop. En de gastjes zijn al aanwezig. Dat maakt het componenten plaatsen heel simpel.

Toen onderdelen verzamelen. Ca. 60 stuks en dat kan lastig zijn. Hoewel de waardes van sommige componenten best mogen iets afwijken. 

Slechts een paar betaalbare kristallen komen in aanmerking.  Hajé had 23.400 Mhz. Dat x3 komt uit op 70.200 Mhz. Na wat gesoldeer werkt het zendertje goed. Opvallend dat dit kristal zich prima FM laat moduleren.  Een zwaai van 12 khz is zelfs mogelijk. Door de detectoruitgang van een FM radio aan te sluiten op de audio ingang, was zelfs stereo modulatie én RDS aanwezig. RDS draait op een 57 khz subcarrier. Weliswaar met een kleinere deviatie. En zonder de 1nF ingangs-C naar massa. De bandbreedte wordt uiteraard erg breed, zo'n 130 khz. Puur als testje dus.

 Als varicap heb ik een BB640 zonder parallel C. Die is tussen 70 en 3 pF (bij 30 volt).

Als kristal kan ook een 35 mhz modelbouw type gebruikt worden. De hoogste frequentie is 35.220 mhz en dan per kanaal 10 khz lager. Rond de 70.400 mhz is meer voor FM bedoeld.

Bij sommigen is de grondfrequentie een kwart, dus ca. 8,8 mhz. Anderen echter de helft, dus rond  17.600 mhz. Dat heeft de voorkeur. Ik verdubbel 35,2 tot 70.400 mhz. Zo'n kristal laat zich prima FM moduleren. 

In de collector uitgang van de oscillator heb ik 0,47 uH zitten. Die moet resoneren op 35,200 Mhz bij een 20 pF trimmer. 

De 2e BF199 verdubbelt. De 3e versterkt 70 mhz. Na meting bleek dat de mini inductie spoeltjes die ik had, een verzwakking geven. De Q is van de meesten slechts 40 a 60. Dus daar zit verschil in. Een proefje bevestigde dat. 

Een BF199 als eindtor gaf weinig output, ca. 40 mW. Een BFR of BFQ69 haalt wél 100 mW. Het seriespoeltje aan de uitgang heb ik van dun koperdraad. Zo 'n inductiespoeltje verzwakte wezenlijk. Als remedie heb ik ook bij de voorlaatste BF een spoel met aftakking toegepast.  Daarmee is een BF199 als eindtor goed uit te sturen. Het geheel zal verder zo'n 25 a 35 mA trekken. Het afregelen komt vrij nauwkeurig.  Maar kring na kring gaat dat goed. 

Door die lage stroom werkt hij bijv. al op een klein zonnepaneel van 20x20 cm. Je moet wel uitkijken voor te hoge spanning. Want 12 volt is gauw teveel voor een BFR90/91. Een BF199 kan het wel aan. Zelfs bij 15 volt werd deze nog nauwelijks warm. Wel moet de swr dan binnen de perken zijn. Batterijvoeding gaat natuurlijk ook.

Een handig gebruiksdoel is als mini repeater binnenshuis. Maar opvallend,  de 100mW blijkt zelfs zichtbaar op de websdr van CAMRAS in Dwingeloo. Afstand 73 km. Nu is dat wel een erg gevoelige websdr én de achtergrond qrm is daar minimaal. De ontvangstantenne staat verder richting Zuid, dus in mijn richting, opgesteld. Hier gebruik ik daarbij een 2 elements yagi antenne. 

Enkele tips:

Begin met de oscillator. Die werkt al bij ca. 4 volt. Met het eindtorretje erin beginnen met bijv.  6 volt. Stroom opmeten. 35 mA is wel het maximum bij 9 volt. 

De audio ingang is gevoelig genoeg voor een dynamische microfoon.  Een potmetertje plaatsen kan handig zijn. Indien voorhanden, kan men het beste folie- of keramische trimmers gebruiken. De mini trimmers, die ik heb toegepast,  draaien niet allemaal fijn, maar er zit wel verschil in. 

De volgende wijzigingen waren nodig bij een 8,8 mhz kristal: (35,2 mhz modelbouw kan. 80) . Overigens hebben sommige 35 mhz kristallen een grondfrequentie van van de helft,  dus rond 17,5 mhz.

Eerste spoelpaar: 2x 1uH. Parallel aan oscillatorspoel 56 pF. Trimmers 40 pF. Inkoppeling naar BF199 47 pF. Tussen B en E 100 pF.

2e spoelpaar 0,47 uH. Trimmers 30 pF. Parallel aan collector kring 10 pF. Naar basis BF199 27 pF. Tussen B en E 68 pF.

Collector spoel 8 wdg op 7mm boor gewikkeld. Aftakking in het midden met 27 pF naar laatste BF199.

Een passend HF blik is op dit moment verkrijgbaar bij Van Dijken en Hajé electronics. 

In rood enkele aanpassingen .Dat geeft meer FM zwaai. 

220 nH spoeltjes voor de 70 mhz kringen.

Bij de uitgang 35 pF keramische trimmers.

Kristal en potentiometer van 160 k.

Zelfs rds info wordt doorgegeven. 

De spoelen zijn van 0,4 mm koperdraad op een 8mm boor gewikkeld. 

35,2 mhz kristal versie in opbouw met diode detector voor het afregelen.

 Keramiek trimmers ook 35 pF en een BFR193 eindtorretje.  SMD, dus wel klein.

Dat is niet ideaal, later een BF199 toegepast.  Die gaan ook niet snel defect.

4e versie.  Nog eentje met 35,2 mhz kristal.  Grondfrequentie 8,8 mhz. Verdubbeld tot 17,6 dan 35,2

,dan 70,4 mhz. Eindtorretje BF199 aangestuurd met aftakking op spoel. De gekoppelde mini inducties geven nogal wat verlies. Dit bevalt daarom eigenlijk het beste. Een paar BFR s gingen al kapot.

Die zijn nogal gevoelig voor mis aanpassing. 

Zonnepaneeltje 20x20cm geeft bij bewolkt weer zo'n 30 a 50 mW output.Bij zon ca. 150 mW. Een BF199 kan daar wel tegen. Een BFR niet..

Bij 

Later nog een versterkertje voor ca. 1 watt gemaakt. Om verschillende transistors te testen, heb ik een transistorvoetje geplaatst. Hier wat resultaten per transistor op 12 volt.

2N2905A  600 mW (PNP)

2N2219A 600 mW

BSX60. 800 mW

BFQ42  1200 mW

Deze laatste geeft bij 20mW sturing al 600 mW uit.

BD139-16 1 Watt bij 250mW sturing, op 16 V -122 mA.

Bij 26 V - 156 mA 2,0 watt uit.

Bij 30 V - 203 mA 2,6 watt uit.

Het viel op dat een hogere voedingsspanning niet echt veel meer vermogen geeft. Behalve bij de BD139-16. 

Met ingangstrimmers de instuur SWR 1:1 maken. 

HF blik 75x37 mm.

BD139 werkt ook. Dunne pennetjes gesoldeerd. 
Gain is minder, maar rendement valt mee.