Het PAøMUS zendertje is een bekend ontwerp uit 1977.
Ze zijn veel gebouwd. Ik hoorde: vaak wegens geldgebrek; kant en klare apparatuur was toen best duur.
Ik bezit er al twee voor de 2m band, maar wilde er nu eentje voor de 4m = 70 Mhz band maken. Ook een interessante band. Antennes zijn niet heel groot. Er zijn slechts enkele kleine aanpassingen nodig. Een collega amateur maakte voor mij een complete gerber file. Daarmee kon ik simpel printjes bestellen . Fantastische geste ! De component waardes staan erop. En de gaatjes zijn al aanwezig. Dat maakt het componenten plaatsen heel simpel.
Toen onderdelen verzamelen. Ca. 60 stuks en dat kan lastig zijn. Hoewel de waardes van sommige componenten best mogen iets afwijken.
Slechts een paar betaalbare kristallen komen in aanmerking. Hajé had 23.400 Mhz. Dat x3 komt uit op 70.200 Mhz. Na wat gesoldeer werkt het zendertje goed. Opvallend dat dit kristal zich prima FM laat moduleren. Een zwaai van 12 khz is zelfs mogelijk. Als testje heb ik de detectoruitgang van een FM radio aangesloten op de audio ingang, was zelfs stereo modulatie én RDS aanwezig. RDS draait op een 57 khz subcarrier. Weliswaar met een kleinere deviatie. En zonder de 1nF ingangs-C naar massa. De bandbreedte wordt uiteraard wel gewoon breed, zo'n 130 khz. Puur als testje dus.
Als varicap heb ik een BB640 zonder parallel C. Die is tussen 70 en 3 pF (bij 30 volt).
Als kristal kan eigenlijk beter een 35 mhz modelbouw type gebruikt worden. De hoogste frequentie van deze serie is 35.220 mhz , dat wordt dan 70.440 a 70.450 mhz. Afstembaar met de serietrimmer. Per kanaal gaan ze 10 khz omlaag. Rond de 70.400 mhz is het overigens ook voor FM bedoeld.
Bij sommige kristallen is de grondfrequentie een kwart, dus ca. 8,8 mhz. Anderen echter de helft, dus rond 17.600 mhz. Laatste heeft de voorkeur. Ik verdubbel 35,2 tot 70.400 mhz. Zo'n kristal laat zich prima FM moduleren.
In de collector uitgang van de oscillator heb ik 0,47 uH zitten. Die moet resoneren op 35,200 Mhz bij een 20 pF trimmer.
De volgende 4 spoeltjes zijn 220nH met 10 pF parallel bij 1e. De 2e gaat met 27 pF naar de basis. Bij het afregelen goed opletten dat niet op een onjuiste harmonische van het kristal wordt afgestemd. Dat zijn met name 52,8 en 88,0 mhz. Daar mag geen sterk signaal zitten.
De 2e BF199 verdubbelt. De 3e versterkt 70 mhz. Na meting bleek dat sommige mini inductie spoeltjes die ik had, een verzwakking geven. De Q is van de meesten is slechts 40 a 60. Dus daar zit verschil in. Een proefje bevestigde dat. Vooral de laatste seriespoel bij de uitgang kan beter van dun draad gemaakt worden. Heb hiervoor dun koperdraad gebruikt.
Zo 'n inductiespoeltje verzwakte wezenlijk. Als remedie heb ik ook bij de voorlaatste BF een 'echt' spoeltje met aftakking toegepast. Daarmee is een BF199 als eindtor goed uit te sturen. Het geheel zal verder zo'n 25 a 35 mA trekken. Het afregelen komt vrij nauwkeurig. Maar kring na kring gaat dat goed.
Door die lage stroom werkt hij bijv. al op een klein zonnepaneel van 20x20 cm. Je moet wel uitkijken voor te hoge spanning. Want 12 volt is gauw teveel voor een BFR90/91. Een BF199 kan dat wél aan. Zelfs bij 15 volt werd deze nog nauwelijks warm. Wel moet de swr dan binnen de perken zijn. Batterijvoeding gaat natuurlijk ook.
Een handig gebruiksdoel is als mini repeater binnenshuis, belast met dummy loadje. Maar opvallend, de 100mW blijkt zelfs zichtbaar op de websdr van CAMRAS in Dwingeloo. Afstand 73 km. Nu is dat wel een erg gevoelige websdr én de achtergrond qrm is daar minimaal. Hun ontvangstantenne staat verder richting Zuid, dus in mijn richting, opgesteld. Hier gebruik ik daarbij een 2 elements yagi antenne.
Enkele tips:
Begin met de oscillator. Die werkt al bij ca. 4 volt. Met het eindtorretje erin beginnen met bijv. 6 volt. Stroom opmeten. 35 mA is wel het maximum bij 9 volt.
De audio ingang is gevoelig genoeg voor een dynamische microfoon. Een potmetertje plaatsen kan handig zijn. Indien voorhanden, kan men het beste folie- of keramische trimmers gebruiken. De mini trimmers, die ik heb toegepast, draaien niet allemaal fijn, maar er zit wel verschil in. Je kunt ze in China kopen. Dan blijkt dan sommige wél soepel draaien en andere niet. Kwestie van de goede uitkiezen.
De volgende wijzigingen waren nodig bij een 8,8 mhz kristal: (35,2 mhz modelbouw kan. 80) . Overigens hebben sommige 35 mhz kristallen een grondfrequentie van van de helft, dus rond 17,5 mhz.
Eerste spoelpaar: 2x 1uH. Parallel aan oscillatorspoel 56 pF. Trimmers 40 pF. Inkoppeling naar BF199 47 pF. Tussen B en E 100 pF. Afgestemd op 17,6 mhz.
2e spoelpaar 0,47 uH. Trimmers 30 pF. Parallel aan collector kring 10 pF. Naar basis BF199 27 pF. Tussen B en E 68 pF. Afgestemd op 35 mhz.
Collector spoel 8 wdg op 7mm boor gewikkeld. Aftakking in het midden met 27 pF naar laatste BF199.
Een passend HF blik is op dit moment verkrijgbaar bij Van Dijken en Hajé electronics.
 |
| In rood enkele aanpassingen .Dat geeft meer FM zwaai. |
 |
 |
| Bij de uitgang 35 pF keramische trimmers. |
 |
| Kristal en potentiometer van 160 k. |
 |
| Zelfs rds info wordt doorgegeven. |
 |
| De spoelen zijn van 0,4 mm koperdraad op een 8mm boor gewikkeld. |
 |
| Nog eentje op een printplaat basis. Simpel te maken , werkt fijn omdat alles goed op zijn plaats blijft. |
 |
| 35.210 mhz kristal |
 |
| 35,2 mhz kristal versie in opbouw met diode detector voor het afregelen. |
 |
| 4e versie. Nog eentje met 35,2 mhz kristal. Grondfrequentie 8,8 mhz. Verdubbeld tot 17,6 dan 35,2 |
 |
| Zonnepaneeltje 20x20cm geeft bij bewolkt weer zo'n 30 a 50 mW output.Bij zon ca. 150 mW. Een BF199 kan daar wel tegen. Een BFR niet.. |
 |
| HF blik 75x37 mm. |
 |
| BD139 werkt ook. Dunne pennetjes gesoldeerd. Gain is minder, maar rendement valt mee. |
